PHP Diziler (Arrays)

5 Mart 2025

PHP Diziler (Arrays), birden fazla veriyi tek bir değişken altında tutmamıza olanak tanır. PHP’de diziler, verileri düzenli ve kolay erişilebilir bir şekilde saklamak için yaygın olarak kullanılır. Dizi kullanımı, özellikle büyük veri kümeleriyle çalışırken veya veritabanlarından gelen verilerle işlem yaparken çok faydalıdır. Şimdi, PHP dizilerini ve temel özelliklerini daha ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Dizi (Array), aynı türdeki veya farklı türlerdeki verileri bir arada tutabileceğiniz bir veri yapısıdır. Diziler, sıralı veya anahtar-değer (key-value) çiftleri şeklinde olabilir. PHP’de diziler, çok boyutlu olabileceği gibi, tek boyutlu da olabilir.

Konu Başlıkları

Dizi Türleri

PHP’de üç temel dizi türü bulunur:

İndeksli Diziler (Indexed Arrays): Verilere sayısal bir indeksle erişilir.
İlişkisel Diziler (Associative Arrays): Verilere anahtar (key) ile erişilir.
Çok Boyutlu Diziler (Multidimensional Arrays): Dizilerin içinde başka diziler bulunur.

PHP Dizileri Nerelerde Kullanılır?

PHP dizileri çok çeşitli alanlarda kullanılır. İşte bazı örnekler:

Form verileri: Kullanıcıdan alınan verileri dizi halinde tutmak.
Veritabanı sonuçları: Veritabanı sorgularından dönen verileri dizi olarak işlemek.
API yanıtları: JSON formatında gelen verileri dizi olarak işlemek.
Dinamik içerik yönetimi: Web sayfalarında dinamik içerik oluşturmak için dizilerden yararlanmak.

1. İndeksli Diziler

İndeksli diziler, her bir elemanın bir sayı (index) ile erişildiği dizilerdir. PHP’de indeksler, sıfırdan başlar (ilk eleman için index 0’dır).

İndeksli Dizi Oluşturma

Bir diziyi oluşturmak için köşeli parantezler kullanılır. Örneğin:

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

// Dizinin elemanlarına erişim
echo $meyveler[0]; // Elma
echo "<br>";
echo $meyveler[2]; // Çilek

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

// Dizinin elemanlarına erişim

echo $meyveler[0]; // Elma

echo "<br>";

echo $meyveler[2]; // Çilek

Açıklama:

$meyveler[0]: Dizinin ilk elemanını temsil eder (index 0, “Elma”).
$meyveler[1]: Dizinin ikinci elemanını temsil eder (index 1, “Armut”).
$meyveler[2]: Dizinin üçüncü elemanını temsil eder (index 2, “Çilek”).

İndeksli Dizilerde Eleman Ekleme

PHP’de dizilere yeni eleman eklemek çok kolaydır. Eleman eklemek için dizi adını ve bir indeks değeri belirleyerek ekleme yapabilirsiniz. Ancak, dizilerdeki indeksler sırasız olabilir.

$meyveler[] = "Kivi"; // Yeni eleman ekleme
echo $meyveler[3]; // Kivi

1 2	$meyveler[] = "Kivi"; // Yeni eleman ekleme echo $meyveler[3]; // Kivi

2. İlişkisel Diziler

İlişkisel diziler, her elemanı bir anahtar (key) ve bir değer (value) ile eşleştirir. Bu, dizi elemanlarına anahtarları kullanarak erişmenizi sağlar.

İlişkisel Dizi Oluşturma

$kisiler = [
    "Ahmet" => 25,
    "Mehmet" => 30,
    "Ayşe" => 28
];

// Anahtarlar üzerinden değerler
echo "Ahmet'in yaşı: " . $kisiler["Ahmet"];
echo "<br>";
echo "Ayşe'nin yaşı: " . $kisiler["Ayşe"];

$kisiler = [

"Ahmet" => 25,

"Mehmet" => 30,

"Ayşe" => 28

];

// Anahtarlar üzerinden değerler

echo "Ahmet'in yaşı: " . $kisiler["Ahmet"];

echo "<br>";

echo "Ayşe'nin yaşı: " . $kisiler["Ayşe"];

Açıklama:

"Ahmet" => 25: “Ahmet” anahtarına karşılık gelen değer 25’dir.
$kisiler["Ahmet"]: “Ahmet” anahtarını kullanarak, Ahmet’in yaşını alır (25).

İlişkisel Dizilerde Eleman Ekleme

Yeni anahtar-değer çifti eklemek için dizinin anahtarına ve değerine atama yapılabilir.

$kisiler["Ali"] = 35; // Yeni anahtar-değer ekleme
echo $kisiler["Ali"]; // 35

1 2	$kisiler["Ali"] = 35; // Yeni anahtar-değer ekleme echo $kisiler["Ali"]; // 35

3. Çok Boyutlu Diziler

Çok boyutlu diziler, dizilerin içinde başka diziler bulunmasına olanak tanır. Bu, özellikle tablolar veya matris yapıları oluştururken kullanışlıdır.

Çok Boyutlu Dizi Oluşturma

Örnek olarak bir öğrencinin sınav notlarını tutan çok boyutlu bir dizi oluşturalım:

$ogrenciler = [
    ["Ali", 85, 90], // Ali'nin notları
    ["Veli", 78, 82], // Veli'nin notları
    ["Ayşe", 92, 88]  // Ayşe'nin notları
];

echo $ogrenciler[0][1]; // Ali'nin Matematik notu: 85
echo $ogrenciler[2][2]; // Ayşe'nin Fen notu: 88

$ogrenciler = [

["Ali", 85, 90], // Ali'nin notları

["Veli", 78, 82], // Veli'nin notları

["Ayşe", 92, 88] // Ayşe'nin notları

];

echo $ogrenciler[0][1]; // Ali'nin Matematik notu: 85

echo $ogrenciler[2][2]; // Ayşe'nin Fen notu: 88

Kod çıktısı:

Ali'nin Matematik notu: 85  
Ayşe'nin Fen notu: 88

1 2	Ali'nin Matematik notu: 85 Ayşe'nin Fen notu: 88

Açıklama:

$ogrenciler[0] dizisi, Ali’nin bilgilerini içerir.
$ogrenciler[0][1]: Ali’nin Matematik notu (85).
$ogrenciler[2][2]: Ayşe’nin Fen notu (88).

PHP Dizi Fonksiyonları

PHP dizileriyle ilgili bu fonksiyonlar, diziler üzerinde çeşitli işlemleri çok daha kolay ve hızlı yapmanıza olanak tanır. Bu fonksiyonları kullanarak dizilerle daha verimli çalışabilirsiniz.

count(): Bir dizideki eleman sayısını öğrenmek için kullanılır.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
echo count($meyveler); // 3

1 2	$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"]; echo count($meyveler); // 3

Kod Çıktısı:

3

in_array(): Bir dizide belirli bir değerin olup olmadığını kontrol eder.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
if (in_array("Armut", $meyveler)) {
    echo "Armut dizide var!";
} else {
    echo "Armut dizide yok!";
}

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

if (in_array("Armut", $meyveler)) {

echo "Armut dizide var!";

} else {

echo "Armut dizide yok!";

}

Kod çıktısı:

Armut dizide var!

1	Armut dizide var!

array_merge(): İki diziyi birleştirmek için fonksiyonu kullanılır.

$dizi1 = ["Elma", "Armut"];
$dizi2 = ["Çilek", "Kivi"];
$birlesikDizi = array_merge($dizi1, $dizi2);
print_r($birlesikDizi); // ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"]

$dizi1 = ["Elma", "Armut"];

$dizi2 = ["Çilek", "Kivi"];

$birlesikDizi = array_merge($dizi1, $dizi2);

print_r($birlesikDizi); // ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"]

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Armut
    [2] => Çilek
    [3] => Kivi
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Armut

[2] => Çilek

[3] => Kivi

)

array_pop(): Dizinin son elemanını çıkarmak için kullanılır.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
$sonMeyve = array_pop($meyveler); // Çilek'i çıkarır
echo $sonMeyve; // Çilek
print_r($meyveler);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

$sonMeyve = array_pop($meyveler); // Çilek'i çıkarır

echo $sonMeyve; // Çilek

print_r($meyveler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Armut
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Armut

)

array_push(): Dizinin sonuna bir veya daha fazla eleman ekler.

$meyveler = ["Elma", "Armut"];
array_push($meyveler, "Çilek", "Kivi"); // Çilek ve Kivi'yi ekler
print_r($meyveler);

$meyveler = ["Elma", "Armut"];

array_push($meyveler, "Çilek", "Kivi"); // Çilek ve Kivi'yi ekler

print_r($meyveler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Armut
    [2] => Çilek
    [3] => Kivi
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Armut

[2] => Çilek

[3] => Kivi

)

array_shift(): Dizinin ilk elemanını çıkarır.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
$ilkMeyve = array_shift($meyveler); // Elma'yı çıkarır
echo $ilkMeyve; // Elma
print_r($meyveler);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

$ilkMeyve = array_shift($meyveler); // Elma'yı çıkarır

echo $ilkMeyve; // Elma

print_r($meyveler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Armut
    [1] => Çilek
)

Array

(

[0] => Armut

[1] => Çilek

)

array_unshift(): Dizinin başına bir veya daha fazla eleman ekler.

$meyveler = ["Armut", "Çilek"];
array_unshift($meyveler, "Elma", "Kivi"); // Elma ve Kivi'yi başa ekler
print_r($meyveler);

$meyveler = ["Armut", "Çilek"];

array_unshift($meyveler, "Elma", "Kivi"); // Elma ve Kivi'yi başa ekler

print_r($meyveler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Kivi
    [2] => Armut
    [3] => Çilek
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Kivi

[2] => Armut

[3] => Çilek

)

array_slice(): Bir diziden belirli bir kısmı alır ve yeni bir dizi oluşturur.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"];
$kisim = array_slice($meyveler, 1, 2); // 1. index'ten başlayarak 2 eleman alır
print_r($kisim);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"];

$kisim = array_slice($meyveler, 1, 2); // 1. index'ten başlayarak 2 eleman alır

print_r($kisim);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Armut
    [1] => Çilek
)

Array

(

[0] => Armut

[1] => Çilek

)

array_splice(): Bir dizinin belirli bir kısmını keser ve yeni elemanlar ekler.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"];
array_splice($meyveler, 1, 2, ["Muz", "Portakal"]); // 1. index'ten başlayarak 2 elemanı çıkarır ve yerine 2 yeni eleman ekler
print_r($meyveler);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Kivi"];

array_splice($meyveler, 1, 2, ["Muz", "Portakal"]); // 1. index'ten başlayarak 2 elemanı çıkarır ve yerine 2 yeni eleman ekler

print_r($meyveler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Muz
    [2] => Portakal
    [3] => Kivi
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Muz

[2] => Portakal

[3] => Kivi

)

array_flip(): Dizinin anahtarlarını ve değerlerini yer değiştirir.

$kisiler = ["Ahmet" => 25, "Mehmet" => 30, "Ayşe" => 28];
$tersDizi = array_flip($kisiler); // Anahtarları ve değerleri tersine çevirir
print_r($tersDizi);

$kisiler = ["Ahmet" => 25, "Mehmet" => 30, "Ayşe" => 28];

$tersDizi = array_flip($kisiler); // Anahtarları ve değerleri tersine çevirir

print_r($tersDizi);

Kod çıktısı:

Array
(
    [25] => Ahmet
    [30] => Mehmet
    [28] => Ayşe
)

Array

(

[25] => Ahmet

[30] => Mehmet

[28] => Ayşe

)

array_values(): Bir dizinin sadece değerlerini döndürür.

$kisiler = ["Ahmet" => 25, "Mehmet" => 30, "Ayşe" => 28];
$degerler = array_values($kisiler);
print_r($degerler);

$kisiler = ["Ahmet" => 25, "Mehmet" => 30, "Ayşe" => 28];

$degerler = array_values($kisiler);

print_r($degerler);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => 25
    [1] => 30
    [2] => 28
)

Array

(

[0] => 25

[1] => 30

[2] => 28

)

array_unique(): Bir dizinin tekrar eden elemanlarını temizler ve sadece benzersiz değerleri döndürür.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Elma"];
$benzersiz = array_unique($meyveler);
print_r($benzersiz);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek", "Elma"];

$benzersiz = array_unique($meyveler);

print_r($benzersiz);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Elma
    [1] => Armut
    [2] => Çilek
)

Array

(

[0] => Elma

[1] => Armut

[2] => Çilek

)

array_sum(): Bir dizideki tüm sayısal değerlerin toplamını döndürür.

$sayilar = [1, 2, 3, 4, 5];
$toplam = array_sum($sayilar);
echo $toplam; // 15

$sayilar = [1, 2, 3, 4, 5];

$toplam = array_sum($sayilar);

echo $toplam; // 15

Kod çıktısı:

15

array_product(): Bir dizideki tüm sayısal değerlerin çarpımını döndürür.

$sayilar = [1, 2, 3, 4];
$carpim = array_product($sayilar);
echo $carpim; // 24

$sayilar = [1, 2, 3, 4];

$carpim = array_product($sayilar);

echo $carpim; // 24

Kod çıktısı:

24

array_rand(): Bir diziden rastgele bir anahtar döndürür.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
$randomKey = array_rand($meyveler);
echo $meyveler[$randomKey]; // Rastgele bir meyve ismi döndürür

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

$randomKey = array_rand($meyveler);

echo $meyveler[$randomKey]; // Rastgele bir meyve ismi döndürür

Kod çıktısı:

Çilek

Çilek

array_reverse(): Bir diziyi tersine çevirir.

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];
$tersDizi = array_reverse($meyveler);
print_r($tersDizi);

$meyveler = ["Elma", "Armut", "Çilek"];

$tersDizi = array_reverse($meyveler);

print_r($tersDizi);

Kod çıktısı:

Array
(
    [0] => Çilek
    [1] => Armut
    [2] => Elma
)

Array

(

[0] => Çilek

[1] => Armut

[2] => Elma

)

Post Views: 39

Paylaş

İlginizi Çekebilir

7 Şubat 2025

PHP If Else Koşul Yapısı

PHP Diziler (Arrays)

Dizi Türleri

PHP Dizileri Nerelerde Kullanılır?

1. İndeksli Diziler

İndeksli Dizi Oluşturma

İndeksli Dizilerde Eleman Ekleme

2. İlişkisel Diziler

İlişkisel Dizi Oluşturma

İlişkisel Dizilerde Eleman Ekleme

3. Çok Boyutlu Diziler

Çok Boyutlu Dizi Oluşturma

PHP Dizi Fonksiyonları

Benzer Yazılar

Yorum Yap İptal