Operatörler, programlama dillerinde işlem yapmak için kullanılan semboller ve karakterlerdir. JavaScript operatörler; matematiksel işlemlerden, karşılaştırmalara ve mantıksal işlemlere kadar geniş bir yelpazede kullanılır. Bu derste operatörlerin türlerini, kullanım alanlarını ve örneklerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
JavaScript operatörleri, farklı durumlar ve gereksinimler için uygun çözümler sunarak programlarımızın mantıksal akışını oluşturur. Bu operatörlerin doğru ve etkili bir şekilde kullanımı, kodumuzun performansını ve okunabilirliğini artırır.
Operatör Türleri
JavaScript operatörler aşağıdaki kategorilere ayrılır:
- Atama Operatörleri
- Aritmetik Operatörler
- Karşılaştırma Operatörleri
- Mantıksal Operatörler
- Bit (Bitwise) Operatörler
- String Operatörleri
- Koşullu (Ternary) Operatör
1. Atama Operatörleri
Atama operatörleri, bir değişkene değer atamak için kullanılır. En yaygın kullanılanı =
operatörüdür, ancak farklı atama işlemleri için çeşitli kombinasyonlar da mevcuttur.
Operatör | Açıklama | Örnek |
---|---|---|
= | Değeri atar | x = 5 |
+= | Toplayarak atar | x += 3 (x = x + 3) |
-= | Çıkararak atar | x -= 2 (x = x – 2) |
*= | Çarparak atar | x *= 4 (x = x * 4) |
/= | Bölerek atar | x /= 2 (x = x / 2) |
%= | Mod alarak atar | x %= 3 (x = x % 3) |
1 2 3 4 5 6 | let x = 10; x += 5; // x artık 15 console.log(x); // Çıktı: 15 x *= 2; // x artık 30 console.log(x); // Çıktı: 30 |
2. Aritmetik Operatörler
Aritmetik Operatörler, temel matematiksel işlemleri gerçekleştirir. Bu operatörler sayesinde toplama (+
), çıkarma (-
), çarpma (*
) ve bölme (/
) gibi işlemleri kolayca yapabiliriz. Ayrıca, modül operatörü (%
), bir sayının diğerine bölümünden kalan değeri hesaplar, bu da bazı algoritmalarda oldukça kullanışlıdır.
Operatör | İşlem | Örnek | Sonuç |
---|---|---|---|
+ | Toplama | 5 + 3 | 8 |
- | Çıkarma | 10 - 4 | 6 |
* | Çarpma | 7 * 6 | 42 |
/ | Bölme | 9 / 3 | 3 |
% | Mod alma | 10 % 3 | 1 |
++ | Artırma | x++ | x = x + 1 |
-- | Azaltma | x-- | x = x - 1 |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 | let a = 10; let b = 3; console.log(a + b); // Çıktı: 13 console.log(a % b); // Çıktı: 1 a++; console.log(a); // Çıktı: 11 b--; console.log(b); // Çıktı: 2 |
3. Karşılaştırma Operatörleri
Karşılaştırma Operatörleri, iki değeri karşılaştırarak bir boolean sonuç döndürür. Eşitlik (==
ve ===
) ve eşitsizlik (!=
ve !==
) operatörleri, değerlerin ve gerektiğinde türlerin karşılaştırılmasını sağlar. Ayrıca, büyüktür (>
), küçüktür (<
), büyük eşittir (>=
) ve küçük eşittir (<=
) operatörleri, sayısal kıyaslamalar yapmak için kullanılır.
Operatör | Açıklama | Örnek | Sonuç |
---|---|---|---|
== | Eşit mi? | 5 == '5' | true |
=== | Hem değer hem tip eşit mi? | 5 === '5' | false |
!= | Eşit değil mi? | 10 != 8 | true |
!== | Değer veya tip eşit değil mi? | 10 !== '10' | true |
> | Büyük mü? | 7 > 5 | true |
< | Küçük mü? | 3 < 4 | true |
>= | Büyük veya eşit mi? | 6 >= 6 | true |
<= | Küçük veya eşit mi? | 8 <= 10 | true |
1 2 3 4 5 6 | let c = 5; let d = "5"; console.log(c == d); // Çıktı: true console.log(c === d); // Çıktı: false console.log(c > 3); // Çıktı: true |
4. Mantıksal Operatörler
Mantıksal Operatörler, boolean ifadeleri birleştirmek için kullanılır ve programın mantıksal akışını kontrol etmemize yardımcı olur. &&
(AND) operatörü, her iki ifadenin de doğru olması durumunda true döner. ||
(OR) operatörü, ifadelerden en az birinin doğru olması durumunda true döner. !
(NOT) operatörü ise, ifadenin tersini döndürerek true’yu false, false’u ise true yapar.
Operatör | Açıklama | Örnek | Sonuç |
---|---|---|---|
&& | Ve (AND) – Tüm koşullar doğruysa true döner | (5 > 3) && (8 > 6) | true |
| Veya (OR) – Bir koşul doğruysa true döner | ||
! | Değil (NOT) – Koşulun tersini döner | !(5 > 3) | false |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 | let x = 10; let y = 5; // AND operatörü kullanımı // Eğer x 5'ten büyük ve y 10'dan küçükse if (x > 5 && y < 10) { console.log("Her iki koşul da doğru."); // Çıktı: Her iki koşul da doğru. } // OR operatörü kullanımı // Eğer x 5'ten küçük veya y 10'dan küçükse if (x < 5 || y < 10) { console.log("Bir koşul doğru."); // Çıktı: Bir koşul doğru. } // NOT operatörü kullanımı let z = false; // Değişken z'ye false (yanlış) değeri atanıyor. console.log(!z); // z'nin tersini (NOT z) yazdırır. Çıktı: true |
5. Bit (Bitwise) Operatörler
Bit Operatörler, sayısal veriler üzerinde bit düzeyinde işlemler yapar. Bu operatörler daha az yaygın olarak kullanılsa da, düşük seviye programlama veya belirli algoritmalarda oldukça yararlı olabilir. &
(AND), |
(OR), ^
(XOR) ve ~
(NOT) gibi operatörler, sayıları ikili (binary) düzeyde işleyerek bit bazında işlemler gerçekleştirirler.
Operatör | Açıklama | Örnek | Sonuç |
---|---|---|---|
& | Ve (AND) | 5 & 1 | 1 |
| Veya (OR) | `5 | |
^ | Özel veya (XOR) | 5 ^ 1 | 4 |
~ | Tersleme (NOT) | ~5 | -6 |
<< | Sol kaydırma | 5 << 1 | 10 |
>> | Sağ kaydırma | 5 >> 1 | 2 |
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 | let a = 5; // 101 (binary - ikili sayı sistemi) let b = 1; // 001 (binary - ikili sayı sistemi) // AND operatörü (bitwise AND) console.log(a & b); // Her iki bit de 1 olmalı. Çıktı: 1 (001) // OR operatörü (bitwise OR) console.log(a | b); // Bir bit 1 ise sonuç 1 olur. Çıktı: 5 (101) // XOR operatörü (bitwise XOR) console.log(a ^ b); // Bitler farklı ise sonuç 1 olur. Çıktı: 4 (100) |
6. String Operatörleri
String operatörleri, metinlerle ilgili çeşitli işlemler yapmamızı sağlar. Bu operatörler, metinleri birleştirme, karşılaştırma ve çeşitli manipülasyonlar yapma gibi işlemleri gerçekleştirmek için kullanılır.
Operatör | Açıklama | Örnek | Sonuç |
---|---|---|---|
+ | Metin birleştirme | "Merhaba" + " Dünya" | "Merhaba Dünya" |
+= | Metin ekleme ve atama | let x = "Merhaba"; x += " Dünya"; | "Merhaba Dünya" |
1 2 3 | let mesaj = "JavaScript öğreniyorum"; mesaj += " ve çok eğlenceli!"; console.log(mesaj); // Çıktı: JavaScript öğreniyorum ve çok eğlenceli! |
7. Koşullu (Ternary) Operatör
Koşullu operatörler, bir if-else ifadesinin daha kısa ve okunabilir bir alternatifidir. Bu operatör, üç bileşenden oluşur: bir koşul, bir doğruysa (true) ifadesi ve bir yanlışsa (false) ifadesi. Koşullu operatör, ?
ve :
sembolleri ile ifade edilir.
1 2 3 | let yaş = 18; let mesaj = yaş >= 18 ? "Ehliyet alabilirsiniz." : "Ehliyet alamazsınız."; console.log(mesaj); // Çıktı: Ehliyet alabilirsiniz. |