“Yazılım dünyasına adım atmak isteyenlerin sıklıkla karşılaştığı bir terim olan SQL, aslında veritabanlarıyla iletişim kurmanın temelini oluşturur. Peki, SQL tam olarak nedir ve neden bu kadar önemlidir? Bu kapsamlı rehberde, SQL‘in ne olduğuna, ne işe yaradığına, tarihçesine ve temel kavramlarına yakından bakacağız.
SQL, “Structured Query Language” (Yapısal Sorgulama Dili) ifadesinin kısaltmasıdır. Temel olarak, veritabanı sistemleriyle iletişim kurmak, veri saklamak, yönetmek ve sorgulamak için kullanılan standart bir dildir. Bir düşünün, bir web siteniz var ve kullanıcılarınızın bilgileri, ürünleriniz, siparişleriniz gibi verileri saklamanız gerekiyor. İşte bu verileri düzenli bir şekilde saklamak ve istediğinizde kolayca erişmek için veritabanlarına ihtiyacınız var. SQL, tam da bu noktada devreye girerek veritabanlarıyla etkileşim kurmanızı sağlar.
SQL, zamanla standartlaşmış ve günümüzde birçok farklı veritabanı sistemi tarafından desteklenmektedir. MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, Oracle gibi popüler veritabanı sistemleri, SQL dilini kullanarak veri yönetimi yapmanızı sağlar.
SQL’in ne işe yaradığını daha somut örneklerle açıklayalım:
Veri Ekleme: Yeni bir müşteri kaydı oluşturmak, yeni bir ürün eklemek gibi işlemleri SQL komutlarıyla yapabilirsiniz.
Veri Güncelleme: Bir müşterinin adresini değiştirmek, bir ürünün fiyatını güncellemek gibi işlemleri SQL komutlarıyla gerçekleştirebilirsiniz.
Veri Silme: Bir müşterinin kaydını silmek, artık satılmayan bir ürünü kaldırmak gibi işlemleri SQL komutlarıyla yapabilirsiniz.
Veri Sorgulama: Belirli kriterlere uyan müşterileri listelemek, belirli bir fiyattaki ürünleri bulmak, belirli bir tarihteki siparişleri getirmek gibi işlemleri SQL komutlarıyla yapabilirsiniz.
Veritabanı Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Veritabanları, verilerin kolayca erişilebilir, yönetilebilir ve güncellenebilir olmasını sağlar. Günümüzün dijital dünyasında veritabanları, web sitelerinden mobil uygulamalara, kurumsal sistemlerden bilimsel araştırmalara kadar birçok alanda kritik bir rol oynamaktadır. Bir düşünün, bir e-ticaret sitesinde ürünlerin bilgileri, müşterilerin adresleri, siparişlerin detayları gibi birçok veri bulunur. Bu verilerin düzenli bir şekilde saklanması, hızlıca erişilmesi ve güncellenmesi için bir veritabanına ihtiyaç vardır.
Veritabanları, yapılarına, kullanım amaçlarına ve veri modelleme yaklaşımlarına göre farklı türlere ayrılabilir. En yaygın veritabanı türleri arasında ilişkisel veritabanları (RDBMS) ve NoSQL veritabanları bulunur.
İlişkisel Veritabanları (RDBMS):
İlişkisel veritabanları, verileri tablolar halinde saklayan ve tablolar arasındaki ilişkileri kullanarak verileri yöneten veritabanı sistemleridir.
MySQL: Açık kaynaklı, popüler ve yaygın olarak kullanılan bir ilişkisel veritabanı sistemidir. Web uygulamaları, e-ticaret siteleri ve bloglar gibi birçok farklı alanda kullanılır.
PostgreSQL: Açık kaynaklı, gelişmiş özelliklere sahip ve yüksek performanslı bir ilişkisel veritabanı sistemidir. Finans, coğrafi bilgi sistemleri ve bilimsel araştırmalar gibi alanlarda kullanılır.
Microsoft SQL Server: Microsoft tarafından geliştirilen ticari bir ilişkisel veritabanı sistemidir. Kurumsal uygulamalar, iş zekası ve veri ambarı gibi alanlarda kullanılır.
Oracle: Oracle Corporation tarafından geliştirilen ticari bir ilişkisel veritabanı sistemidir. Büyük ölçekli kurumsal uygulamalar, finans ve telekomünikasyon gibi alanlarda kullanılır.
NoSQL Veritabanları
NoSQL (Not Only SQL) veritabanları, ilişkisel veritabanlarının aksine, verileri tablolar halinde saklamak yerine farklı veri modelleri kullanır. NoSQL veritabanları, genellikle büyük veri hacimleri, yüksek trafik ve esneklik gerektiren uygulamalar için tercih edilir.
MongoDB: Belge tabanlı bir NoSQL veritabanıdır. Verileri JSON benzeri belgeler halinde saklar. Web uygulamaları, içerik yönetim sistemleri ve mobil uygulamalar gibi alanlarda kullanılır.
Cassandra: Sütun tabanlı bir NoSQL veritabanıdır. Büyük veri analizi, IoT ve sosyal medya gibi alanlarda kullanılır.
Redis: Anahtar-değer tabanlı bir NoSQL veritabanıdır. Verileri hafızada saklar, bu da çok yüksek performans sağlar. Önbellekleme, oturum yönetimi ve gerçek zamanlı uygulamalar gibi alanlarda kullanılır.
Hangi Veritabanı Türünü Seçmeliyim?
Veritabanı seçimi, uygulamanızın ihtiyaçlarına ve gereksinimlerine bağlıdır.
İlişkisel Veritabanı:
Veri bütünlüğüne ve güvenilirliğine önem veriyorsanız.
Yapısal verilerle çalışıyorsanız.
Standart SQL dilini kullanmak istiyorsanız.
Ölçeklenebilirlik gereksinimleriniz çok yüksek değilse.
NoSQL Veritabanı:
Büyük veri hacimleri ve yüksek trafik altında ölçeklenmeniz gerekiyorsa.
Esnek bir şemaya ihtiyacınız varsa.
Yüksek performansa ihtiyacınız varsa.
Veri bütünlüğü gereksinimleriniz daha düşükse.
SQL Temel Sorgular (SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE)
Veritabanlarında veri saklamak, bu verilere erişmek, verileri güncellemek ve silmek gibi temel işlemleri SQL komutları aracılığıyla gerçekleştiririz. Bu bölümde, bu temel işlemleri gerçekleştiren dört temel SQL komutunu (SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE) inceleyeceğiz.
SELECT – Veri Seçme ve Sorgulama
SELECT komutu, veritabanındaki tablolardan veri seçmek ve sorgulamak için kullanılır.
SELECT: Hangi sütunları seçeceğimizi belirtir. Eğer tüm sütunları seçmek istiyorsak * karakterini kullanırız.
FROM: Hangi tablodan veri seçeceğimizi belirtir.
1 | SELECT sutun1, sutun2, ... FROM tablo_adi; |
INSERT – Veri Ekleme
INSERT komutu, veritabanındaki tablolara yeni veri eklemek için kullanılır.
INSERT INTO: Hangi tabloya veri ekleyeceğimizi belirtir.
(sütun1, sütun2, …): Hangi sütunlara veri ekleyeceğimizi belirtir. Eğer tüm sütunlara veri ekleyeceksek bu kısmı atlayabiliriz.
VALUES: Eklenecek değerleri belirtir.
1 | INSERT INTO tablo_adi (sutun1, sutun2, ...) VALUES (deger1, deger2, ...); |
UPDATE – Veri Güncelleme
UPDATE komutu, veritabanındaki tablolardaki mevcut verileri güncellemek için kullanılır. WHERE koşulu ile hangi satırların güncelleneceğini belirleyebiliriz.
UPDATE: Hangi tabloyu güncelleyeceğimizi belirtir.
SET: Hangi sütunların hangi yeni değerlerle güncelleneceğini belirtir.
WHERE: Hangi satırların güncelleneceğini belirleyen koşulu belirtir. WHERE koşulunu atlarsak, tablodaki tüm satırlar güncellenir.
1 | UPDATE tablo_adi SET sutun1 = yeni_deger1, sutun2 = yeni_deger2, ... WHERE koşul; |
DELETE – Veri Silme
DELETE komutu, veritabanındaki tablolardan veri silmek için kullanılır. WHERE koşulu ile hangi satırların silineceğini belirleyebiliriz.
DELETE FROM: Hangi tablodan veri sileceğimizi belirtir.
WHERE: Hangi satırların silineceğini belirleyen koşulu belirtir. WHERE koşulunu atlarsak, tablodaki tüm satırlar silinir
1 | DELETE FROM tablo_adi WHERE koşul; |
